|
Starożytna osada, powstała w zamierzchłych czasach wśród rozległych borów puszczańskich, relikty których zachowały się na wschód i północ od miasta. Osada rozłożyła się na płaskowyżu po obu stronach średniowiecznego traktu, wiodącego ze wschodu na zachód. Miejscowa legenda wymienia pająka niebywałych rozmiarów, który przed wiekami miał się tu zagnieździć i był plagą dla mieszkańców. Legenda o pająku prawdopodobnie zadecydowała o nazwie osady. Badania archeologiczne przeprowadzone w latach trzydziestych w pobliskim lesie dowodzą o istnieniu tu wczesnego osadnictwa w 1 okresie żelaza. W świetle dokumentów nazwa osady kształtowała się na przestrzeni kilku wieków. Zapiska kronikarska wymienia w 1140 roku wieś "Pageuchno". W 1265 roku Leszek Czarny, Książe sieradzki, nadaje osadzie przywilej lokacyjny. Pierwsza wzmianka o Pajęcznie, posiadającym prawa miejskie według dokumentów kujawskich i kaliskich - jak podaje B. Ulanowski - pochodzi z 1276 roku. Miasto posiadało herb wyobrażający mur forteczny z otwartą bramą, zakończony trzema basztami zwieńczonymi blankami. Wymienia się rok 1277 jako datę istnienia pierwszego kościoła jakoby fundacji Piotra Dunina. Pajęczno należało do miast nieobronnych. Gospodarczo uzależnione było od starostwa brzeźnickiego, w skład którego wchodziło. Władysław Jagiełło przywilejem z 1401 roku przeznacza Pajęczno wraz z bogatym probostwem na uposażenie Akademii Krakowskiej. Odtąd administratorami parafii bywali przeważnie profesorowie Akademii. W połowie XVI wieku miasto otrzymało przywilej cotygodniowego targu i dwóch jarmarków w roku. Zygmunt Stary dokumentem z dania 22 września 1518 roku wydzielił z ekonomii książęcej 60 łanów ogólnego obszaru złożonego z gruntów, lasów i łąk z zaroślami zwanych "Uboga" nadając je miastu i jego mieszkańcom w bezpłatne użytkowanie. W XIX stuleciu ta "Uboga" stała się przysłowiową kością niezgody i długotrwałego procesu pomiędzy miastem a hr. Starczewskim. Liczne przywileje późniejszych królów, spływające na miasto jak z rogu obfitości, podnosiły gospodarcze znaczenie Pajęczna. Na zahamowanie rozwoju miasta wpłynęły wojny szwedzkie. W 1717 roku Pajęczno wraz ze starostwem brzeźnickim, w skład którego wchodziło, zostało nadane zakonowi paulinów w Częstochowie na utrzymanie w stanie obronnym klasztoru jasnogórskiego, który w tym czasie spełniał rolę twierdzy ze stacjonującym garnizonem wojsk królewskich i posiadał znaczenie ogólnopaństwowe. Pulsujące niegdyś życiem gospodarczym i znane z ruchliwych targów Pajęczno nawiedzane było parokrotnie klęskami żywiołowymi. Z danych akt miejskich i kronik kościelnych dowiadujemy się o licznych pożarach. W 1793 roku pożar strawił zabudowania w Rynku i część kościoła. 4 września 1810 roku wielki pożar znów nawiedził miasto, spłonął częściowo kościół, zniszczeniu uległy akta parafialne wraz z kroniką miasta, pisaną przez proboszczów oraz grobowiec Marcina Bielskiego kronikarza z pobliskiej Białej Szlacheckiej. Ogień strawił ratusz miejski w Rynku wraz z księgami miejskimi, gorzelnię i browar. Po tak licznych pożarach miasto zubożało i nie odzyskało dawnej świetności. Na dalszych losach Pajęczna zaważyły wydarzenia dziejowe, jakie rozgrywały sięw kraju od drugiej połowy XVIII stulecia, a więc rozbiory Polski, okupacja pruska i rosyjska, powstania narodowe oraz utrata praw miejskich. Po upadku powstania listopadowego dobra pajęczańskie zostały przez zaborcę skonfiskowane i przeszły na własność rządową. Ukazem carskim z 1837 roku z ekonomii pajęczańskiej wydzielono obszar 1718 morgów z folwarków Barany i Pajęczno oraz osad leśnych Siedlec i Zajączki nadając go rosyjskiemu generałowi Giecewiczowi za "wierną służbę". Dobra poduchowne sprzedano włościanom. Po powstaniu styczniowym rząd carski przemianował miasto na osadę. W 1870 roku Pajęczno formalnie utraciło samorząd miejski, osada stała się siedzibą urzędu gminnego. Przed pierwszą wojną światową mieszczanie w obronie przed wyzyskiem założyli w Pajęcznie spółdzielczy sklep spożywczy "Zgoda". W pierwszych dniach wojny 1914 roku przez Pajęczno wycofywały się nadgraniczne garnizony wojsk rosyjskich. W okolicy miały miejsce potyczki z wkraczającymi wojskami niemieckimi i austriackowęgierskimi. Podczas drugiej wojny światowej Pajęczno znaczniejszych zniszczeń nie doznało. Ucierpiała natomiast ludność cywilna, zwłaszcza pochodzenia żydowskiego. Intensywny rozwój miasta nastąpił dopiero po II wojnie światowej. W 1956 roku Pajęczno zostało siedzibą władz powiatu. Prawa miejskie odzyskało w 1958 roku. Miasto stało się lokalnym centrum gospodarczym i kulturalnym, przeżywało okres intensywnej urbanizacji. Powstały m.in. nowe obiekty kulturalne, handlowe, zakłady pracy. Reforma administracyjna przeprowadzona w 1975 roku rozbiła ziemie pajęczańską między 3 województwa: częstochowskie, sieradzkie i piotrkowskie. Rozwój miasta został przyhamowany. Od 1999 roku ponownie jest Pajęczno siedzibą powiatu. Interesujące są dane demograficzne Pajęczna. W 1793 roku miasto posiadało 130 domów i liczyło 643 mieszkańców, z czego 20 osób trudniło się rzemiosłem, a 2 handlem. W 1820 roku było 176 domów i 1077 mieszkańców, w 1850 roku - 1253 mieszkańców. W trzydzieści lat później zanotowano 195 domów i 2057 mieszkańców. W 1900 roku osada liczyła 2895 mieszkańców, a w 1908 roku 1756 mieszkańców. W 1921 roku według pierwszego powszechnego spisu ludności osada liczyła 2609 mieszkańców, a w 1935 roku - 3500 mieszkańców. Dane statystyczne spisu z 1971 roku wykazują 4000 mieszkańców. Honorowy patronat Patronat medialny |
